Menu

Kapittels

3e advent C, 15 december 2024

‘Zo en met nog vele andere vermaningen verkondigde Johannes de Doper aan het volk de Blijde Boodschap.’

Op het eerste gehoor zit daar toch enige spanning in die zin. De vermaningen van Johannes de Doper zijn niet mals. Vorige week zondag hoorden we het begin van Lucas 3 tot en met vers 6. Johannes predikt een doopsel van bekering tot vergeving van zonden, en Lucas verbindt dat met de tekst uit Jesaja: ‘Bereidt de weg des Heren … en heel de mensheid zal Gods redding zien’. Maar dan volgt een preek van Johannes die door het leesrooster wordt overgeslagen – ik denk, om onze gevoelige harten niet af te schrikken: ‘Adderengebroed, wie heeft u voorgespiegeld dat ge de dreigende toorn kunt ontvluchten? Brengt dus vruchten voort die passen bij bekering …’ En het is na die preek, als Johannes het heeft over de bijl die al aan de wortel van de bomen ligt, dat de mensen vragen wat ze moeten doen. En daarmee begint de lezing van vandaag, waarin het aan het eind gaat over de reiniging van de dorsvloer, en het kaf dat de Messias zal verbranden met onuitblusbaar vuur.

Vermaningen als Blijde Boodschap?

Ja. Want het betekent dat God meer in ons ziet dan wij in onszelf zien. Het betekent dat Hij ons ziet als burgers van zijn Koninkrijk, niet als alleen maar de egocentrische bekrompen mens die we op momenten van zelfkennis denken te zijn. Hij schrijft ons niet af, maar bereidt voor ons de weg van bevrijding. Hij is bereid om het vonnis dat op ons drukt te vernietigen. Door zijn liefde maakt Hij ons nieuw, zegt Sefanja in één van de mooiste lezingen uit de bijbel. Als we bij Johannes’ boodschap niet meteen aan blijdschap denken, dan is dat misschien omdat we Gods blijdschap even vergeten. ‘Uitermate verheugt Hij zich over u’! Kun je je dat voorstellen? En toch laat onze hemelse Vader zijn 99 schapen – de engelen – in de bergen alleen om op zoek te gaan naar het ene verdwaalde schaap en is Hij, wanneer Hij het vindt, meer verheugd over dat ene schaap dan over de 99 anderen.

De vermaningen van Johannes betekenen dat er redding mogelijk is. Dat we niet zonder enige hoop zijn overgeleverd aan onze slechte neigingen. De tollenaar in ons probeert zichzelf te verrijken ten koste van de ander. Alsof je gelukkig wordt van veel bezit zonder verbinding met de ander. De soldaat in ons gebruikt geweld, niet tegen de vijand, het kwaad dat de relatie met God en met medemensen en met heel de schepping verstoort, maar tegen broeders en zusters. Alsof het leven een strijd is waarin je moet proberen het te winnen van de ander. Alsof de ander een concurrent is en een vijand. Maar zo hoeft het niet te blijven.

Wat moeten we dan doen? Solidariteit, zegt Johannes. Vriendelijkheid, zegt Paulus. De ander niet als een bedreiging zien, of als een object waar je van profiteren kunt, maar als medeburger van Gods Rijk van vrede en vreugde.

De oproep tot bekering is een vreugdevolle boodschap. Het is niet een veel te moeilijke eis. Het is de aankondiging van de komst van een Redder, die vraagt of we bij Hem willen horen.  Hij is nabij, bij de ellende in de wereld en de ellende in onszelf. De Heer is nabij. Dat gevoel van machteloosheid dat je kunt hebben is onterecht. De Heer, uw God, is bij u als een reddende held. Als we zouden denken dat we een sterke man nodig hebben om de grote problemen op te lossen, een gevaarlijke gedachte in de politiek, dan geeft de lezing van vandaag ons gelijk: een reddende held. Alleen komt hij niet te paard, met een revolver in zijn riem om met een paar goed gemikte schoten de boeven te elimineren. Hij komt namelijk ook de boeven redden, ook de boef in ons.

Onze eigen onmacht is niet alles bepalend. We kunnen ontspannen en vertrouwen omdat Hij nabij is. Laat zijn nabijheid ons dan vriendelijk maken. God trekt zijn revolver niet bij het zien van het kwaad in ons, dan hoeven wij dat ook niet te doen tegenover de ander. Laat zijn vreugde ons ontwapenen. En laat zijn liefde ons onbezorgd maken. Niet onbezorgd in de zin van onverschillig. Maar wel: Hij komt als een reddende held, als een klein Kind in een bezet land, kwetsbaar en zonder verdediging. En de redding geschiedt door alles heen, door valse beschuldigingen, door haat en jaloezie heen, door marteling en terechtstelling heen. Zijn Liefde is niet tegen te houden en effectiever dan kogels. Wij mogen onbezorgd vertrouwen dat onze wereld niet verloren is, en het Kind ontvangen en beschermen, ook al kost het ons ons eigen leven, want ook dat is het einde niet. Te allen tijde, door alles wat gebeurt heen, blijft de vreugde om zijn nabijheid, om zijn redding. Dan zal de vrede van God, die alle verstand te boven gaat uw harten en gedachten behoeden in Christus Jezus.

Iedere dag bidden we om vrede. Op het nieuws zien we de beelden van oorlog en geweld, en het lijkt niet minder te worden. Wat moeten we doen? Leven vanuit de nabijheid van Jezus, en onze harten en gedachten in de hoede van Gods vrede laten.

2e advent C, 8 december 2024

‘Bereidt de weg van de Heer.’

In de vigilielezing vanmorgen zei Guerric van Igny: Als je wijs bent, zul je op een weg waarlangs je nooit gegaan bent, niet jezelf tot leermeester of tot gids zijn; maar je zult je oor neigen naar je meesters en instemmen met hun vermaningen en raadgevingen, en je geven aan het werk van de studie en de lectio.

“Een weg waarlangs je nooit gegaan bent”: De weg van de Heer, de weg naar het Koninkrijk, zijn we nog nooit gegaan. We verlangen er naar, we zijn op pad gegaan, maar wat voor ons ligt kennen we niet. En in het Rijk van God zijn we nog niet aangekomen. De profeet Baruch schetst er ons vandaag een beeld van: Jeruzalem, bekleed met Gods heerlijke schoonheid, dat voor eeuwig van God de naam gekregen heeft: “Vrede door gerechtigheid”. Maar er is geen gerechtigheid en geen vrede, niet in Jeruzalem, niet in Bethlehem, niet in Gaza, niet in Oekraïne, niet in Congo, niet in Nicaragua. De bisschoppen van Midden-Amerika hebben vandaag, 8 december, uitgeroepen tot een dag van gebed voor Nicaragua, waar religieuzen en priesters gevangen genomen en verbannen worden, en niet alleen zij. Als er iets is om naar te verlangen dan is het naar de stad die “Vrede door gerechtigheid” heet. En in de advent realiseren we ons dat we daarheen op weg zijn, op weg willen zijn, al struikelen we, verdwalen we en keren we ons soms om.

‘Bereidt de weg van de Heer’, de weg die we nog niet gegaan zijn, maar die Christus kent, omdat Hij als die Weg naar ons toe komt. In de vigilielezing vanmorgen maakt Guerric concreet wat het betekent die weg te bereiden:

  • Je wil recht maken. Er zitten nogal wat kronkels in ons. We verlangen wel naar Gods Rijk, maar nu, op dit moment, maken we even een ommetje om onze eigen zin te doen. Leer mij, o God, waar vrede werkelijk te vinden is. In uw wil, o Heer, is onze vrede.
  • De ruwheid in je gedrag effen maken, zachtmoedig worden. ‘Leert van Mij, want Ik ben zachtmoedig en nederig van hart’, zegt Jezus. Heftig en kritisch reageren schrikt de ander af. Nu heeft ieder haar eigen karakter, en we weten van elkaar dat we verschillend reageren. We kunnen van twee kanten proberen de weg begaanbaar te maken. Allereerst oefenen in zachtmoedigheid. Dat geldt voor iedereen. Maar als je zelf van nature je minder heftig uit (al kan het dan van binnen toch stevig tekeer gaan), dan kun je degene die wel “ruw” is in haar houding helpen, door haar niet vast te pinnen op die ruwheid. Haar woorden waren dan wel heftig, maar hecht er niet teveel waarde aan. Laat niet de angst voor de hevigheid en beslistheid van de ander de gemeenschap overheersen. Want zo wordt de weg van de Heer moeilijker begaanbaar voor die ander. Als Christus ons allen tezamen wil geleiden naar het eeuwige leven, dan moeten we elkaar meenemen, ook door tegengas te bieden als iemand overheersend overkomt.
  • Niet jezelf tot gids zijn, maar het licht van Christus laten schijnen over je stappen. Hij wijst hoe de weg loopt die we nog nooit gegaan zijn. Onze eigen wegen kennen we wel. We hebben allemaal onze valkuilen waar we telkens weer in tuimelen. En we weten maar al te goed dat onze eigen wegen, onze ingeroeste houdingen, meestal niet tot echte vrede leiden. Maar je laten leiden door Jezus, in de lectio ontdekken hoe Hij reageert, en je vormen naar Hem – of liever, toelaten dat Hij gevormd wordt in ons, dat is de weg bereiden. Het licht van de adventskrans laten schijnen en zwanger zijn met Maria.
  • En tenslotte moed houden. Standvastig blijven en het niet opgeven, ook als je struikelt en als het lijkt of je niet vooruitkomt. Moed, zegt C.S. Lewis, is niet alleen een deugd op zich, het is de gestalte van iedere deugd op het moment van de beproeving. De weg durven gaan, omdat dit de weg is die Jezus gaat met ons naar de stad van vrede door gerechtigheid. Vanuit de vreugde van het einddoel en het vertrouwen in Hem die onze vrede is, komt de kracht om eenvoudig op weg te gaan.

Moge Hij het verlangen en de moed in ons brandende houden. 

1e Advent C, 1 december 2024

Wat verwacht u? Wat hoopt u?

Deze eerste zondag van de advent is het begin van vier weken vol verwachting. Maar waar kijken we naar uit? In de straten en aan de huizen verschijnt al de kerstverlichting. De dagen zijn donker, maar de lichtjes verwijzen naar warmte en geborgenheid. We verlangen naar licht, naar vrede, naar vriendschap en een warm thuis. Alleen lijkt het soms of je daarvoor je ogen een beetje moet sluiten en niet teveel naar het nieuws kijken; of je de boze wereld even buiten moet sluiten om niet de hoop te verliezen.

Maar dat is niet wat Jezus doet in de evangelielezing. Hij schildert zonder iets te verzachten een wereld in grote nood. De volkeren zullen in angst verkeren, radeloos door het gebulder van de onstuimige zee. De mensen zullen het besterven van schrik, in spanning om wat de wereld gaat overkomen. Er zijn tijden geweest in de geschiedenis waarin dit heel herkenbaar klonk. En ook in onze dagen lijkt het of Jezus onze tijd beschrijft. Misschien is het de zee die we horen bulderen, of misschien zijn het de heftige regenbuien en het smelten van het poolijs. We kennen angst bij alle berichten over oorlogsgeweld, over politieke ontwikkelingen die de verbondenheid in de samenleving bedreigen. Kortom, het beeld dat Jezus schetst, is wat we zien als we onze ogen wijd open houden. Kun je daarbij hoop houden, of wordt de vrede die bij kerstmis lijkt te horen, hier ontmaskerd als een illusie?

Als we dit evangeliegedeelte lezen bij het begin van de advent, dan is het omdat we juist in deze wereld de Messias verwachten. Wanneer zich dit alles begint te voltrekken, richt u dan op en heft uw hoofden omhoog, want uw verlossing komt nabij. De verwachting van de advent is niet een verwachting waarbij je je ogen moet sluiten om er nog iets van te kunnen geloven, maar één waarbij je de wereld kunt zien zoals ze is. Ja, het ziet er dreigend uit. Ja, we voelen angst en woede. Maar juist in het duister zal de Mensenzoon komen, met macht en grote heerlijkheid. We worden niet aan onszelf overgelaten. De wereld is in Gods hand. Hij volvoert zijn plan van verlossing. Als Jezus spreekt over rampen, dan is dat niet om ons bang te maken, maar om ons hoop te geven. De rampen zijn er, maar ze zijn het einde niet. Ze zijn niet de laatste werkelijkheid. De laatste werkelijkheid is van God.

‘Hij staat aan het begin en Hij komt aan het einde.

Zijn Woord is van het zijnde oorsprong en doel en zin.’

En zo steken we iedere week een extra kaars aan op de adventskrans. Vandaag brandt er één. Eén lichtje in het donker, maar het licht zal toenemen in deze tijd van verwachting, waarin we uitkijken naar Jezus’ komst. Kaarsvlammetjes als teken van de hoop die we mogen koesteren.

Het zijn lichtjes die zowel het verleden, als de toekomst, als ook het heden verlichten. De kaars brandt omdat we uitkijken naar de geboorte van het Kind in Bethlehem. Ieder jaar opnieuw leven we naar de Kerstnacht toe, en als je erbij stilstaat, licht er ieder jaar weer iets anders op van het wondere geheim van Gods Menswording.

De kaars brandt ook in verwachting van de wederkomst van de Heer, waar de lezing van vandaag ons op wijst. Een komst waar je met verlangen en ontzag naar uit kunt zien. Niet de nieuwsberichten hebben het laatste woord, maar de belofte dat Christus zal wederkomen om zijn Rijk op te richten, een Koninkrijk van recht en gerechtigheid, een land van louter licht, waar God alles in allen zal zijn, waar alle tranen van onze ogen worden afgewist.

En dan verwijst de kaarsvlam ook naar “de middelste komst”, zoals Bernardus van Clairvaux hem noemt, waar Christus komt in ons hart, in ons leven nu. Advent is een tijd om je hart gereed te maken om Hem te ontvangen, als Hij onopvallend in ons dagelijks leven komt. Hij is niet alleen lang geleden in Bethlehem gekomen, en we hoeven ook niet eenzaam te wachten tot het einde der tijden om Hem weer te zien. Hij komt nu, als wij midden in onze wereld worstelen om aan het licht trouw te blijven. Hij is het Woord om van te leven, de Liefde die onze wereld zo hard nodig heeft.

Het kan zijn dat we liever onszelf verdoven om niet alle duistere dingen te hoeven zien waar we ons machteloos bij voelen. Of we worden moedeloos door alle zorgen en problemen. Zorg ervoor dat uw geest niet afgestompt raakt door een roes van dronkenschap en de zorgen van het leven, zegt Jezus in het evangelie. Vertrouw op Hem die met ons mens wilde worden, en die komen zal met recht en gerechtigheid. Ook in de tussentijd komt Hij naar ons toe. Hij verlangt ernaar om bij ons zijn intrek te nemen.

Totdat Hij komt, bestaan wij hier –

wakend en wetend dag noch uur,

elkander dragend in geloof,

God woord verwachtend van omhoog.

Moge Hij ons overvloedig doen toenemen in liefde voor elkaar en voor alle mensen, en ons hart sterken, om moedig en waakzaam te blijven, en met open ogen te doen wat nu van ons gevraagd wordt.

33e zondag B, 17 november 2024

De lezingen van vandaag zijn niet de meest voor de hand liggende lezingen om een retraite mee te beginnen: het gaat over grote nood, over verschrikkingen, en dan nog zon en maan die verduisteren, sterren die van de hemel vallen en de hemelse legerscharen die in verwarring geraken. Dat lijkt niet een tijd om je een week in stilte terug te trekken. Of misschien juist wel. Even geen nieuws, even de ogen sluiten en alleen naar het goede kijken, omdat we anders alle hoop zouden verliezen.

Maar nee, zegt Jezus, je hoeft niets te ontkennen om nog hoop te houden. Integendeel, dit is juist een tijd om met open ogen te hopen en te verwachten. Je hoeft je ogen niet te sluiten. Je hoeft niet te doen alsof het zo erg niet is. Want midden in de grootste ellende is het nergens voor nodig je vertrouwen te verliezen. Oorlogen en geruchten van oorlogen, aardbevingen, overstromingen en hongersnood, … het kwaad lijkt oppermachtig en het gaat onze macht ook ver te boven. Het is geen wonder als we ons machteloos en verslagen voelen. Alleen is die machteloosheid geen reden tot wanhoop, omdat er Iemand is die wel macht heeft. Hij zal komen met grote macht en heerlijkheid.

Als je luistert naar de ellende die mensen mee moeten maken, massaal in oorlogs- of rampgebieden, of individueel en misschien vlak bij ons, dan zou je kunnen denken aan het beeld van een novemberstorm. Een grauwe lucht met voorbij vliegende wolken, striemende regenvlagen, en de laatste dappere bladeren worden van de bomen geslagen zodat alles kaal en kleurloos wordt. Maar dat beeld klopt niet en dat is de hoopvolle boodschap. Er is een ander beeld dat bij het nieuws hoort: het beeld van een uitbottende tak, van zwellende knoppen. Het is niet de winter en de dood die voor de deur staan, maar de zomer en het leven. Het is Christus, ons leven zelf, die voor de deur staat.

Julian van Norwich heeft het over de grote daad die de heilige Drieëenheid zal verrichten op de laatste dag.[1] Die daad ligt nog verborgen in zijn hart en is alleen bekend bij Hem. Het is de daad waarmee Hij alles goed zal maken. Wanneer? Dat weten we niet. En hoe? Daar begrijpen we al helemaal niets van. Julian zegt openhartig tegen de Heer: ‘Het lijkt mij onmogelijk dat alles goed zal komen.’ We zien daden die zo slecht zijn, en wonden die zo diep worden geslagen dat het ons onmogelijk lijkt dat er nog iets goeds uit komt. Er is zoveel verkeerd gegaan en fundamenteel verkeerd gegaan. Wat met alle wreedheden die in de loop der eeuwen begaan zijn, met mensen die totaal onverschillig staan tegenover God? Wat ook met je eigen zonde waarmee je je afkeert van God? En toch zal alles goed komen. Julian krijgt als antwoord: ‘Wat onmogelijk is voor jou, is niet onmogelijk voor mij. Ik zal mijn woord gestand doen in ieder opzicht en Ik zal alles volkomen goed laten komen.’ Zelfs al zou Julian niets doen dan zondigen, dan zou dat Gods goedheid nog niet kunnen beletten te werken. Die grote daad van God is de bron van onze vreugde en ons vertrouwen. Want al het kwaad dat we tegenkomen is niet de laatste werkelijkheid. De laatste werkelijkheid is God die alles goed maakt, is Christus die wederkomt. De laatste werkelijkheid is dat God alles in allen zal zijn.

En dat we niet begrijpen hoe, dat doet er niet toe. Begrijpen we de lente? Het is Gods zaak en Hij zal het doen. Misschien kunnen we soms in het klein al iets ervan ervaren. God geeft Julian uitleg over de wonderen. ‘Het is bekend dat Ik in het verleden wonderen heb gedaan, zegt Hij, vele, verbazingwekkende en grote wonderen. Wat Ik toen deed, dat doe Ik nog en dat zal Ik blijven doen.’ Een wonder, dat is iets dat gebeurt in een situatie van droefheid, van nood, van onrust en angst. De Israëlieten die voor de Rode Zee stonden met farao in hun rug. De weduwe wiens meel en olie bijna op waren in de hongersnood. Een storm op het meer. Of de wijn die ontbreekt op de bruiloft. In zo’n situatie kan God ingrijpen door een wonder om  onze hoop en onze liefde te doen groeien. We zijn tenslotte geborgen in zijn goedheid wat er ook gebeurt. Dat is de reden waarom God zich graag wil laten kennen door wonderen. Hij bedoelt dat we niet te zeer terneergeslagen zouden zijn door het verdriet en de stormen die ons overvallen: zo is het namelijk altijd vóór wonderen! [2]

We krijgen een week van stilte, om te bidden en te verwachten en ons weer meer te hechten aan onze Heer. Moge Hij ons vertrouwen voeden in deze retraiteweek door kleine wonderen van zijn aanwezigheid, in ons en in onze wereld, tot de volkomen vreugde van zijn wederkomst.

 

[1] Revelation 14, 32.

[2] Revelation 14, 36

32e zondag B, 10 november 2024

Wat doen die twee penningen van de weduwe ertoe? Wordt daar de nood van de wereld iets door gelenigd? Kan ze ze niet beter voor zichzelf gebruiken?

Maar Jezus kijkt naar haar. Hij had haar kunnen tegenhouden en zeggen: ‘Houd dat geld maar voor jezelf. Je hebt het hard nodig en voor de tempel maakt zo’n klein bedragje toch niets uit’, maar dat doet Hij niet. Hij prijst haar alsof zij de enige is die begrepen heeft waar het om gaat. En dat is ook zo. Deze arme weduwe staat in dezelfde lijn als de weduwe van Sarepta die haar laatste meel en olie aan de profeet Elia gaf, zodat God hem de komende jaren in leven kon houden, en haar en haar zoon erbij. Ze hoort bij de kleine jongen die zijn vijf broodjes en twee vissen aan Jezus gaf voor een menigte van duizenden mensen. En ze hoort bij Jezus zelf die zijn leven gaf om leven te geven aan de wereld. Een beetje meel, vijf broodjes, één enkel mensenleven, het stelt op zich weinig voor, maar God doet er veel meer mee dan wij ons kunnen voorstellen.

De arme weduwe geeft haar twee penningen, alles waar ze van leven moest, zonder zich te bekommeren over het effect ervan op alle nood in de wereld. Wat ze doet is net dat wat zij alleen kan doen: haar leven geven aan God, hoe klein dat leven ook is. Ze volgt als het ware de kleine weg van de heilige Thérèse. Er zijn er maar weinigen die geroepen zijn tot grote dingen, tot invloedrijke daden, tot getuigen voor koningen en tot het martelaarschap. Maar, zo zegt Thérèse, er is continuïteit tussen de antwoorden die wij geven op de alledaagse situaties waarin we ons bevinden, en de grote antwoorden van heiligen en martelaars. Een glimlach geven als je er niet voor in de stemming bent, is maar een cent. Maar het begint met betrouwbaar zijn in het kleine, datgene doen wat nu van je gevraagd wordt, je leven geven in kleine alledaagse daden. De kleine dingen die we doen of die we nalaten hebben betekenis. God lijkt een voorkeur te hebben voor het kleine en het is daarmee dat Hij werkt.

Dorothy Day schrijft in haar boek ‘Loaves and Fishes’: Een groot kwaad in onze tijd onder degenen die niet in de directe nabijheid van de lijdende armen zijn, is hun gevoel van futiliteit, van zinloosheid. Jonge mensen zeggen: ‘Wat voor goed kan één mens doen? Wat is de zin van onze kleine inspanning?’ Ze kunnen niet zien dat we één steen per keer moeten leggen, één stap per keer zetten; we kunnen alleen verantwoordelijk zijn voor de handeling van het huidige moment, maar we kunnen bidden om een toename van liefde in ons hart, die al onze individuele daden leven zal inblazen en transformeren, wetend dat God ze zal nemen en vermenigvuldigen, zoals Jezus de broden en vissen vermenigvuldigde.

Wie weet wat de glimlach van de kleine Thérèse tegen een lastige medezuster wereldwijd voor gevolgen heeft gehad?[1]

Bij alle grote zorgen vandaag de dag kun je wanhopig worden en je machteloos voelen. Wat kunnen we nog ten goede doen? Maar dan verschijnt de arme weduwe die koppig haar twee penningen in het offerblok werpt en weigert alleen aan zichzelf te denken. De kleine jongen komt achter haar aan met zijn broodjes en visjes en in alle eenvoud stelt hij ze ter beschikking voor wie honger heeft. En wij gaan naar de kerk en bidden om vrede. Heeft dat dan zin? Ja, zei Justin Welby op de bijeenkomst van Sant’ Egidio, dat heeft zin. Met het gebed vertrouwen we onze angst toe aan de eeuwige hoop dat het licht de duisternis ooit zal overwinnen… we vertrouwen onszelf toe aan Hem die zichzelf uit liefde aan ons gegeven heeft. Ten tweede: het gebed brengt ons in harmonie met Gods wil. En Gods wil is vrede, voor iedereen, en liefde en hoop. Ten derde inspireert het gebed onze verbeelding …

Je toevertrouwen aan Hem die zichzelf gegeven heeft, zodat de hoop in je hart herleeft, en de moed om te geven. En dan meegaan in die beweging van geven, je wil gelijkvormig laten worden aan Gods wil. Het gebed inspireert onze verbeelding, zegt Justin Welby tenslotte. Niet dat we in een droomwereld gaan leven, maar wel dat we gaan zien dat er een andere wereld is dan de wereld van oorlog, van strijd om macht, van eigenbelang en onverschilligheid, een wereld waar de vreugde van het delen telt, en niet het isolement van het grijpen. We worden burgers van het Rijk van God. Arme weduwen en kleine jongens worden onze vrienden en leermeesters. En Jezus, de Levende, gaat met ons mee.

Moge Hij ons de moed schenken om in de kleine daden van iedere dag onszelf te geven, en moge Hij onze schamele penningen nemen en ermee werken tot heil van de wereld.

[1] Robert Ellsberg, The Living Gospel, p.8-9

Allerheiligen 2024

De Heilige Geest schrijft geen evangeliën meer, behalve in ons hart. Alles wat wij doen is van moment tot moment dit nieuwe evangelie van de Heilige Geest leven. Wij, als we heilig zijn, zijn het papier; ons lijden en ons handelen zijn de inkt. De werkingen van de Heilige Geest zijn zijn pen, en daarmee schrijft Hij een levend evangelie.

                                                                       Jean-Pierre de Caussade

een tijdje geleden las ik  ‘A Living Gospel’ van Robert Ellsberg en de tekst van de Caussade heeft hem de titel gegeven. Toen hij in 1980 katholiek werd, kreeg hij van een vriend een boek over heiligen, met erin geschreven: ‘Welkom in de katholieke kerk. De heiligen zijn het beste ding bij ons.’ Daar was hij het helemaal mee eens, want als er iets was dat hem in het bijzonder tot het katholieke geloof had aangetrokken, dan was dat niet de overtuigende kracht van de leer of de theologie – die begreep hij nog maar vaag – maar het voorbeeld van heilige mannen en vrouwen, over wie hij had gelezen en die hij had ontmoet. Hij had vijf jaar lang met Dorothy Day samengewerkt bij de Catholic Workers in New York en vanuit die inspirerende kennismaking met een geloof dat in de praktijk levend en creatief is, kwam hij bij de kerk terecht. Heiligen zijn een levend evangelie. De Heilige Geest schrijft het evangelie verder, niet op papier, maar in ons hart, in ons leven.

Wat is dan een heilige? Bernardus zei vanmorgen al dat er verschillende vormen van heiligheid zijn, en hij noemde drie categorieën: de hemelse heiligen – de engelen, de heiligen die op aarde geleefd hebben, en de heiligen die nu op aarde leven. Maar je kunt nog een veel verdere onderverdeling maken, en het feest van vandaag is een feest om die veelkleurigheid van de heiligen te vieren. Dorothy Day schrijft ergens: ‘De heilige is de persoon die heilig is, die heel is, die tot een eenheid geworden is. … dat is wat we allemaal willen zijn.’

Tot een eenheid geworden. Dat betekent niet ‘tot volmaaktheid gekomen’. In sommige heiligenlevens wordt die eenheid beschreven door de heilige al als baby op vrijdag de borst te laten weigeren. De eenheid van de persoon wordt dan naar voren toe geprojecteerd, wat voor ons eerder afstand schept. Als je je realiseert dat je zelf als baby geen intuïtieve voorkeur had voor vasten op vrijdag, dan lijkt het hele project van heiligheid meteen al onmogelijk voor een gewone mens. Maar als je nadenkt over mensen die je ontmoet hebt of over wie je gelezen hebt, en die een inspiratie voor je geloof en je leven waren, dan herken je in hen een eenheid, een richting van heel hun persoon. Met hun capaciteiten en met hun onvolmaaktheden, met goede daden en misslagen zijn ze op weg. De apostel Petrus is wat dat betreft altijd een bemoedigend voorbeeld. Met al zijn onbegrip, zijn angst, zijn verloochening gaat hij in één richting en keert telkens weer om naar Jezus.

Het pad van heiligheid is niet rechttoe rechtaan. Soms ga je vooruit, soms achteruit. Er zijn kronkels en omwegen. Het is een levenslange reis waarin we proberen te groeien in geloof, hoop en liefde. En voor ieder mens wordt dat een eigen vorm van heiligheid. Als God ons allemaal gelijk had geschapen, zou er misschien maar één type heilige bestaan. Maar als Hij ons allemaal verschillend gewild heeft, dan heeft Hij plezier in een oneindig veelvormige heiligheid. Er moet dan wel een feest als Allerheiligen zijn om Gods creativiteit te vieren. Niet alleen de door de Kerk erkende heiligen zijn heilig. Er zijn veel meer mensen die ons laten zien wat het betekent om christen te zijn, wat het betekent om werkelijk mens te worden, mensen die ons hoop en moed geven op onze eigen weg naar heelheid, naar en met Christus. Vandaag is de dag om dankbaar onze eigen heiligen te gedenken. En om met vertrouwen onze eigen levensweg te overdenken, waarin God zijn woord schrijft in ons hart.

We vieren de gemeenschap der heiligen met alle heiligen rondom ons die een levend evangelie voor ons zijn en ons de hand reiken om met hen mee te dansen en Gods lof te zingen in een veelstemmig harmonieus koor.

30e zondag B, 27 oktober 2024

Een groep of een menigte kan een gevaarlijk geheel zijn, een beetje dom, gemakkelijk te bespelen en daardoor hardvochtig. Want wat gebeurt er in het evangelie van vandaag? Jezus trekt weer verder, de stad Jericho uit, en daar zit een blinde man aan de kant van de weg om te bedelen, Bartimeüs. De mensen van Jericho zullen hem wel kennen. Hij hoort al die voeten voorbijkomen en als hij begrijpt dat het Jezus is die langs trekt, begint hij te roepen: ‘Jezus, Zoon van David, heb medelijden met mij!’

Dan zijn er verschillende mogelijkheden. De mensen die bij Jezus in de buurt zijn, zouden Hem kunnen zeggen dat Hij geroepen wordt, dat de blinde bedelaar uit hun stad naar Hem vraagt. De mensen in de buurt van Bartimeüs zouden hem bij de hand kunnen nemen om Hem naar Jezus te brengen. Maar dat zijn persoonlijke initiatieven die de gang van de groep verstoren. Een derde mogelijkheid is het geroep negeren of Bartimeüs het zwijgen opleggen, en dat is wat er gebeurt. Er hoeft maar één iemand te zeggen: ‘Houd toch je mond!’ en dan is het heel gemakkelijk om diegene bij te vallen en hem samen toe te snauwen dat hij moet zwijgen. Er zullen in die menigte heel wat mensen zijn geweest die nooit als eerste Bartimeüs zouden afsnauwen, maar als er één schaap over de dam is volgen er meer, en je holt mee in de kudde. Een negatieve opmerking wordt gemakkelijk overgenomen, in een massa, maar ook in een kleinere groep. Het vraagt opmerkzaamheid, zelf nadenken en soms moed om niet automatisch in te stemmen met de grote of kleine menigte. Probeer de komende week maar eens of je het mechanisme herkent in onze gemeenschap.

In extreme gevallen is de groepsdruk zo hoog dat je bijna niet anders meer kunt denken. Hoe zouden we over de oorlog in Oekraïne denken als we in Rusland woonden en daar alleen maar de Russische propaganda hoorden? Plus de dreiging als je het niet eens bent met de machthebbers? Helaas zijn negatieve uitingen, denkbeelden die anderen uitsluiten, die een scheiding maken tussen wij en zij, iets aantrekkelijker voor een groep dan positieve en inclusieve ideeën. Maar ook een positieve opmerking kan bijval vinden in de groep en kan de massa doen keren.

Bartimeüs blijft roepen en laat zich niet het zwijgen opleggen. De kern van zijn bestaan is ermee gemoeid. Zijn diepste verlangen, het verlangen naar het licht, moet hij wel uitschreeuwen nu het Licht zo dichtbij hem is. De nabijheid van Jezus is sterker dan de druk van de massa. Jezus hoort hem en blijft staan. ‘Roep hem eens hier.’ En de menigte keert om als een blad aan een boom. Nu kiezen ze voor Bartimeüs: ‘Heb goede moed! Sta op, Hij roept u.’ Soms is het voldoende dat één mens een ander geluid laat horen om de collectieve mening om te laten slaan. De mensen die met Jezus op weg gingen uit Jericho, wilden Bartimeüs niet zien. Hij was voor hen een stoorzender en ze wilden hem liefst onhoorbaar en onzichtbaar maken. Maar als Jezus voor hem stilstaat en aandacht voor hem heeft, gaan ze met Jezus meekijken. Hun blik verandert en Bartimeüs wordt een medemens. De hardvochtigheid van de massa maakt plaats voor een meeleven, misschien een herkenning van de eigen pijn en de eigen onmacht, en een gedeelde hoop op redding.

Hoe kunnen we voorkomen dat we meegesleept worden in het groepsdenken – of het juist niet nadenken van een groep, maar enkel napraten?

Ten eerste alert zijn op het mechanisme en niet automatisch meepraten. Liever eerst zwijgen om in die stilte te luisteren wat Jezus zegt. Hij zou wel eens iets anders kunnen zeggen dan degene met de grootste mond in de groep. Het is nog niet zo gek dat Benedictus zo’n groot belang hecht aan de stilte. Dus eerst stil worden en luisteren naar Jezus die in ons wonen wil.

Ten tweede het voorbeeld van Bartimeüs voor ogen houden. Hij laat zijn verlangen naar het Licht niet het zwijgen opleggen, en hij put kracht uit de nabijheid van Jezus om nog harder te roepen. De massa kan zeggen wat ze wil, het gaat om zijn leven, om dat wat het kostbaarste voor hem is: zien. Hij houdt vol en hij zal Jezus zien. Volhouden tegen de menigte in omdat het gaat om het kostbaarste, zoals de martelaren volhielden, en Jezus mochten zien. Ook in de kleine gebeurtenissen bij ons gaat het erom te blijven leven vanuit het verlangen naar het Koninkrijk en te blijven roepen. Zo kunnen we samen Jezus volgen op zijn tocht en elkaar ondersteunen. Op zijn tijd hebben we het allemaal nodig dat de anderen tegen ons zeggen: ‘Heb goede moed! Sta op, Hij roept je.’

27e zondag B, 6 oktober 2024

Wat zou je nog meer wensen, als je mag wonen in de hof van Eden? De rivier kabbelt, de bloemen geuren en er hangen de heerlijkste vruchten aan de bomen. En als dan nog de dieren geschapen worden, die je namen mag geven, wat ontbreekt er dan nog? De schepping in al haar schoonheid, een tuin zonder angst en zonder geweld, waar de mens mag wandelen met God. Een ideale plek voor een retraite, waar ons leven vervuld wordt in het samenzijn met God, onze Schepper.

Maar God ziet dat het niet goed is. ‘Het is niet goed dat de mens alleen is. Ik zal hem een hulp maken die bij hem past.’ Die hulp is niet de poes die kopjes komt geven en heerlijk ontspannen op schoot ligt en in slaap valt. Het is niet de hond die elke dag met je gaat wandelen. Die hulp is een medemens, met wie je kunt spreken, met wie je kunt botsen ook. Eva wordt geschapen uit een rib van Adam. Deze ene keer werkelijk “been van mijn gebeente en vlees van mijn vlees”. Deze ene keer is er een volledige organische eenheid tussen man en vrouw, tussen twee mensen. Adam herkent in Eva een deel van zichzelf dat tot hem teruggebracht wordt.[1] Maar zelfs in dit eerste ideale mensenpaar zijn het duidelijk twee mensen, verschillend en zo een hulp voor elkaar. De totale eenheid is niet wat God als goed ziet. Om mens te zijn heeft Adam een hulp tegenover hem nodig.

‘Een man zal zijn vader en moeder verlaten en zijn vrouw aanhangen en zij zullen tot één vlees zijn.’ Volgens Rashi verwijst dat naar het kind dat uit man en vrouw geboren zal worden, want pas in een kind van hen beiden, wordt het vlees van de vader en de moeder verenigd. Ramban spreekt hem tegen. In die eenwording zit niets specifieks menselijks. Ook de dieren krijgen jongen als ze zich voortplanten, zonder dat daar een diepe band tussen man en vrouw aan te pas hoeft te komen, een elkaar “aanhangen”. Voor Ramban gaat het hier niet om een fysieke eenwording, of om een eenwording in de kinderen, maar om een één worden in heel het leven, zoals we in de antifoon gezongen hebben.[2] Adam bezingt die eenheid in zijn kleine gedicht, de eerste woorden die de mens uitspreekt. En het wordt bevestigd in de zin die volgt: ‘Zo komt het dat een man zijn vader en zijn moeder verlaat en zich zo aan zijn vrouw hecht dat zij volkomen één worden.’ Maar direct daarna vervolgt de tekst: ‘En zij twee …’: ‘zij beiden waren naakt, de man en zijn vrouw’. Volkomen één, maar door daarop direct met ‘twee’ verder te gaan, wordt al meteen duidelijk dat die eenheid niet vanzelf gaat, zelfs niet in het paradijs.[3]

‘Het is niet goed dat de mens alleen is.’ Hoeveel problemen het samenleven ook geeft, om mens te worden, om de schepping tot voltooiing te brengen, hebben we elkaar nodig. Alleen wordt het niets. Geen wonder dat Basilius de Grote niets moest hebben van het kluizenaarschap. ‘Wiens voeten zul je wassen?’ Voor wie zul je een hulp zijn, als je je terugtrekt in een samenzijn van de ziel met God? En wie zal jou helpen, of misschien juist in de weg lopen? Zonder medemensen kunnen we in de illusie leven van een innerlijke vrede en een verbondenheid met de Heer, terwijl onze medemensen, door daaraan te morrelen, ons een grote dienst bewijzen. Als mijn vrede instort doordat ik gestoord wordt door mijn medezuster, dan was die vrede meer een toevallige omstandigheid dan een innerlijke kracht.

We hadden een prachtige lezing in het nachtofficie die heel toepasselijk is voor het gemeenschapsleven.[4] In vertaling voor ons luidt het:

Misschien zeg je: ik heb een onverdraaglijke zuster; ze praat en babbelt voortdurend, ze houdt niet op te zeuren, ze verwaarloost haar taken. – Zonder twijfel. Ik beklaag je en ik voel met je mee … Maar zeg mij, wist je dan niet op de dag van je professie dat je je verbond meteen gemeenschap van mensen zoals jijzelf? Wist je dan niet dat ieder mens gebonden is aan de zonde, want alleen God is zonder zonde. Zondig je zelf nooit? Val jij je medezuster niet lastig met kwade kuren. Ben  je zo zeker nooit ongelijk te hebben en nooit aan je plicht tekort te komen?

Samen leven en één worden is een levenstaak. Alleen zo worden we mens. En het is een taak die we niet alleen hoeven te doen. God heeft in onze medemensen een hulp geschapen tegenover ons, die bij ons past. En Hij is zelf onze medemens geworden in Christus. Hij zal ons nooit een scheidsbrief geven. Hij blijft trouw in zijn liefde. Al hebben vader en moeder ons verlaten, ‘Ik verlaat u nooit’, zegt de Heer. En in hem worden we één lichaam, ieder verschillend, ieder met haar of zijn eigen onvervangbare identiteit, maar opgenomen in het ene lichaam van Christus en bezield door zijn Geest.

Moge Hij in ons wonen en ons omvormen tot zijn ene Lichaam, elkaar verdragend en helpend, en God lovend om zijn schepping.

[1] Zornberg, Avivah Gottlieb, The Beginning of Desire, p.207

[2] p. 182

[3] Alter, Robert, The Hebrew Bible – A Translation with Commentary, vol 1

[4] Asterius van Amasea, homilie 5 (EV 79)

29 september 2024 Pausbezoek

Even na half vijf reden we gisterenmorgen de poort uit. In Bree stond de bus al op ons te wachten en we vertrokken nog voor vijf uur, eerst naar Pelt om nog andere mensen op te halen, en toen verder naar Brussel. In de buurt van de basiliek werd het ingewikkeld. De straten waren afgezet en er stonden overal politiewagens en veiligheidsmensen. Bij het eerste hek dat we tegenkwamen, werden we na enige uitleg doorgelaten. Maar verderop stond er een politiewagen op de weg en moesten we weer stoppen. Blijkbaar moesten we een andere route nemen om toch dicht bij de basiliek te komen, en de politieagent riep twee zwaantjes op om ons te begeleiden en de weg te wijzen. Weer terug naar buiten de hekken, maar nu hoefden we maar te volgen terwijl de één voorop reed en de ander het verkeer tegenhield waar we langskwamen.

Meer twee uur van tevoren zaten we in de basiliek. Wachten, rondkijken, mensen begroeten en langzamerhand groeide de verwachting. Toen iedereen binnen was, hebben we de liederen geoefend die we zouden zingen. Er stonden grote schermen opgesteld in de basiliek om alles wat er gebeurde te kunnen volgen en nu werd de tekst van de liederen erop geprojecteerd. Maar nog tijdens het oefenen kwamen er beelden van buiten de basiliek op het scherm en we zagen de groene koepels in de zon met een regenboog erachter. Iedereen begon spontaan te applaudisseren.

Ter inleiding spraken enkele bisschoppen een woordje, maar bij de laatste viel de aandacht halverwege weg, want we zagen op de schermen hoe de auto met de paus buiten arriveerde, en hoe hij met rolstoel langs de mensen die hem buiten opwachtten naar binnen reed. Eenmaal binnen staat iedereen op zijn tenen om een glimp van hem op te vangen als hij door het middenpad komt. Wij zaten gelukkig vlak aan het middenpad. Je zou ook rustig kunnen blijven zitten en naar het duidelijke beeld kijken dat de camera die vlak voor hem rijdt, projecteert op de schermen, maar dan blijkt dat er een groot verschil is tussen iets op een scherm zien en aanwezig zijn in de werkelijkheid. Een tv-beeld is op dat moment waardeloos, maar het is een vreugde om, tussen de mensen die voor je staan, net een stukje van hem te kunnen zien.

Eerst kwamen er zes mensen aan het woord die iets vertelden van hun pastorale taak en daarbij een vraag aan de paus stelden. De eerste was een parochiepriester die een prachtig citaat van Don Bosco aanhaalde. Hoe moet je in het leven staan? ‘Goed doen, vrolijk zijn en de vogeltjes laten fluiten.’ Er was ook een zuster van Tibériade die vroeg hoe we in deze tijd, waarin mensen zich zo moeilijk blijvend engageren en afhaken als het moeilijk wordt, kunnen tonen, dat trouw blijven aan je geloften, op de weg van het kruis, de weg naar het geluk is. Als laatste kwam een gevangenisaalmoezenier aan het woord met de vraag hoe we moeten staan tegenover ons strafsysteem, en hoe je als christen omgaat met de spanning tussen rechtvaardigheid en barmhartigheid.

Het waren zes vragen waar je zes conferenties over had kunnen geven. De paus kreeg een kwartiertje om ze allemaal te beantwoorden. En hij deed dat ook op een heel inspirerende manier, aan de hand van drie woorden: evangelisatie, vreugde en barmhartigheid. Het waren geen oplossingen die hij gaf. Het was veeleer een houding die hij doorgaf van aanvaarden van de werkelijkheid in vertrouwen op Gods aanwezigheid en zijn liefde en kracht. Vaak herhaalde hij, wat als vraag gesteld was, nu ongeveer als antwoord. Een jongere had hem gevraagd hoe jongeren die geïnspireerd door Christus samen kwamen, hun dromen die zo verschillend waren – van bidden in afzondering tot milieuactivist – konden verenigen. Het antwoord was natuurlijk: eenheid in verscheidenheid. Laat de dromen verschillend zijn. We gaan langs verschillende wegen en zo is het goed. Probeer niet iedereen in één en hetzelfde keurslijf te persen, want al die wegen komen bij God uit.

Het antwoord aan sr Agnes van Tibériade was ook een erkennen van de moeilijkheid. Ja, trouw is moeilijk in deze tijd, maar laat zien, door je eigen vreugde ook doorheen tijden van lijden, dat dit de weg van het geluk is. Zo is de weg van het kruis.

Het antwoord van de paus aan de gevangenispastor gaf het volle gewicht aan de barmhartigheid en daarin ook aan de rechtvaardigheid. Gods barmhartigheid wil ons altijd opvangen, wat we ook gedaan hebben. En bij een bezoek in de gevangenis kun je je realiseren dat je daar zelf ook had kunnen zitten als je levensomstandigheden iets anders waren geweest. Maar Gods barmhartigheid is niet een alles gladstrijken alsof het er niet meer toe doet. Ze verandert ons en wil ons genezen van het kwaad in ons. Zijn barmhartigheid vormt ons om en maakt ons rechtvaardig. Om die barmhartigheid de ruimte te geven moeten we elkaar steeds nieuwe kansen geven, niet één keer, maar altijd weer.

Wat op mij de meeste indruk maakte en wat het ene antwoord was op al die verschillende vragen, was de nadruk en de diepe overtuiging waarmee paus Franciscus zei dat we, midden in onze tijd met zijn moeilijkheden, pijnlijke geschiedenissen, en wereldproblemen – dat we daar middenin de vreugde vinden in het weten niet alleen te zijn. God is nabij. Hij houdt zich niet op een afstand en je bent niet alleen. Hij is dichtbij je, en Hij neemt zijn liefde voor jou nooit terug.

Het was een ontmoeting die vreugde en moed gaf. Je ziet de paus daar in zijn rolstoel zitten, een breekbare mens, die door de verwachtingen van al die mensen in de basiliek in staat is om ons het vertrouwen te geven dat we, met al onze vragen, in Gods hand zijn, en de moed om eenvoudig te doen wat nu van ons gevraagd wordt.

Tot slot nog een zin van Joseph Ratzinger, lang voor hij paus Benedictus XVI werd, geciteerd door paus Franciscus: ‘Waar vreugde ontbreekt en geen humor meer is, daar kan de Heilige Geest niet aanwezig komen.’

Moge de vreugde omdat God ons nabij is in alles en ondanks alles, steeds in ons opbloeien.

Maria Tenhemelopneming

Het feest van Marie tenhemelopneming wordt al vanaf de zesde eeuw gevierd, maar pas in 1950 werd het een dogma. Het gebed, de liturgie, de viering, ze gaan vooraf aan de leer. En dat juist in 1950, enkele jaren na de tweede wereldoorlog, dit dogma wordt afgekondigd, dat Maria met lichaam en ziel ten hemel werd opgenomen, heeft een bijzondere betekenis. Juist dan, nadat er zoveel doden gevallen zijn, alsof een menselijk lichaam er niet toe doet, wordt uitgesproken dat het lichaam van een mens in Gods ogen grote waarde heeft. Dat God er een bestemming voor heeft, het verheerlijkt om voor altijd met Hem in relatie te zijn. Zoveel doden waar niemand de naam van weet, oorlogen waarin bommen alles en iedereen vernietigen. Maar dan wordt gezegd en vandaag vieren we het in een feest van grote blijdschap: voor God heeft die ene mens die je bent, die ene die je ontmoet, die ene waar niemand aandacht voor heeft, voor God heeft iedere ene mens betekenis. En Hij brengt ons tot onze bestemming, om te beginnen met Maria.

In een opstel van Graham Greene kwam ik een interessante gedachte tegen. We vieren vandaag dat Maria met lichaam en ziel ten hemel is opgenomen. We vieren wat ook onze toekomst zal zijn, maar terwijl onze lichamen nog wachten in de aarde, is zij al lichamelijk bij God. Maar hoe merken we dat? Je kunt het geloven omdat het al eeuwen lang geloofd wordt, maar je kunt er ook iets van zien, zegt Graham Greene. Hoe dan? Door de Mariaverschijningen. Maria verschijnt als een mooie dame aan Bernadette Soubirous, als de Maagd van de armen in Banneux, als een Indiaans meisje van een jaar of veertien aan Juan Diego. Ze is de enige die lichamelijk verschijnt. Franciscus kan nog zo’n grote heilige zijn, hij kan enorm veel mensen inspireren, maar ik ken geen verhaal waarin iemand hem weer tegenkomt als een mens. Of zou iemand in onze orde Sint Bernardus ontmoet hebben na zijn overlijden? 

Maar er zijn wel mensen die Maria tegenkomen.

 

Op een morgen vroeg, in december 1531, in Mexico, toen Juan Diego, een Azteek die toen 57 jaar oud was, op weg was naar de mis, hoorde hij zijn naam roepen vanaf de top van de heuvel Tepeyac. Hij klom naar boven en zag een jonge Indiaanse vrouw, die hem zegt dat ze de maagd Maria is en vraagt dat er een kerk voor haar gebouwd wordt waar de mensen met hun noden kunnen komen. Juan Diego gaat naar de bisschop die hem natuurlijk niet direct gelooft, zodat Maria nog een keer verschijnt om aan te dringen. De tweede keer zegt de bisschop dat Juan Diego een teken moet vragen. Op de terugweg verschijnt Maria voor de derde keer en ze belooft dat ze de volgende dag een teken zal geven. Maar de volgende dag vindt Juan Diego geen tijd. Zijn oom is ernstig ziek geworden en hij blijft bij hem om hem te verzorgen. ’s Nachts gaat het nog slechter en de volgende morgen vroeg gaat Juan Diego naar de stad om een priester te zoeken voor de laatste sacramenten. Hij heeft haast en maakt een omweg om niet opgehouden te worden door Maria. Waarschijnlijk voelt hij zich ook schuldig omdat hij de vorige dag niet gekomen is. Maar Maria ontmoet hem toch en vraagt waar hij naar toe gaat. Hij legt uit waarom hij niet verschenen is en zij zegt: ¿No estoy yo aquí que soy tu madre? – Ben ik niet hier, ik die je moeder ben? De woorden staan nu boven de hoofdingang van de basiliek van Guadeloupe in Mexico-Stad. Ze verzekert hem dat zijn oom genezen is en zegt hem naar de top van de Tepeyac heuvel te gaan waar hij rozen zal vinden. Boven op de heuvel die normaal kaal is – en bovendien is het december – legt ze de rozen in zijn tilma, zijn mantel en Juan Diego gaat naar de bisschop. Daar aangekomen opent hij zijn mantel en niet alleen vallen de rozen eruit, aan de binnenkant is ook de beeltenis van Maria zichtbaar zoals ze verschenen is. De mantel hangt nu in de basiliek en blijft al eeuwen intact.

 

Maria verschijnt aan een meisje in Lourdes, aan een Indiaan in Mexico, aan kinderen in Portugal, niet als een geest of een droombeeld, maar met een lichaam. En als we vandaag Maria ten hemelopneming vieren, dan vieren we niet alleen iets dat Maria aangaat, maar we vieren de volheid van het eeuwige leven dat ons allemaal te wachten staat. Wat betekenen die verschijningen dan voor ons? Wat zegt het ons over het leven dat ons geschonken zal worden?

 

Het lichaam waarin Maria verschijnt, is niet hetzelfde lichaam als ze had in Galilea. Maar net als toen Jezus aan de leerlingen verscheen: ze zien Hem, maar ze herkennen Hem niet direct. Hij is anders, maar Hij is het wel. Zo is Maria ‘de mooie dame’ voor Bernadette, en een Indiaans meisje voor Juan Diego. Ze is niet een vreemde verschijning uit een andere tijd en een andere cultuur, ze is iemand van dichtbij. Het verheerlijkte lichaam schept geen afstand maar schenkt nabijheid. Maria is niet gebonden aan één bepaalde groep mensen, maar wel verbonden met degene aan wie ze verschijnt, Indiaans met de Indianen. Zodat we weten dat al onze onderlinge verschillen, al het onbegrip dat voortkomt uit verschillende achtergronden, verschillende culturen, alle moeite om elkaar te verstaan overwonnen zal zijn. Het lichaam wordt helemaal een instrument van verbondenheid.

Maria, die met lichaam en ziel ten hemel is opgenomen, is een teken van hoop en vreugde, zeker in onze tijd. Moge zij ons leren dat alle verschillen van ras, van cultuur, van taal, van denken geen absolute scheidingen zijn, maar dat we bestemd zijn om elkaar te herkennen en te verstaan in de diepe verbondenheid van het verrijzenislichaam, dat we nu al mogen vieren en soms even ervaren. Moge zij ons leren in vrede te leven.

Load More