Allerheiligen 2024
De Heilige Geest schrijft geen evangeliën meer, behalve in ons hart. Alles wat wij doen is van moment tot moment dit nieuwe evangelie van de Heilige Geest leven. Wij, als we heilig zijn, zijn het papier; ons lijden en ons handelen zijn de inkt. De werkingen van de Heilige Geest zijn zijn pen, en daarmee schrijft Hij een levend evangelie.
Jean-Pierre de Caussade
een tijdje geleden las ik ‘A Living Gospel’ van Robert Ellsberg en de tekst van de Caussade heeft hem de titel gegeven. Toen hij in 1980 katholiek werd, kreeg hij van een vriend een boek over heiligen, met erin geschreven: ‘Welkom in de katholieke kerk. De heiligen zijn het beste ding bij ons.’ Daar was hij het helemaal mee eens, want als er iets was dat hem in het bijzonder tot het katholieke geloof had aangetrokken, dan was dat niet de overtuigende kracht van de leer of de theologie – die begreep hij nog maar vaag – maar het voorbeeld van heilige mannen en vrouwen, over wie hij had gelezen en die hij had ontmoet. Hij had vijf jaar lang met Dorothy Day samengewerkt bij de Catholic Workers in New York en vanuit die inspirerende kennismaking met een geloof dat in de praktijk levend en creatief is, kwam hij bij de kerk terecht. Heiligen zijn een levend evangelie. De Heilige Geest schrijft het evangelie verder, niet op papier, maar in ons hart, in ons leven.
Wat is dan een heilige? Bernardus zei vanmorgen al dat er verschillende vormen van heiligheid zijn, en hij noemde drie categorieën: de hemelse heiligen – de engelen, de heiligen die op aarde geleefd hebben, en de heiligen die nu op aarde leven. Maar je kunt nog een veel verdere onderverdeling maken, en het feest van vandaag is een feest om die veelkleurigheid van de heiligen te vieren. Dorothy Day schrijft ergens: ‘De heilige is de persoon die heilig is, die heel is, die tot een eenheid geworden is. … dat is wat we allemaal willen zijn.’
Tot een eenheid geworden. Dat betekent niet ‘tot volmaaktheid gekomen’. In sommige heiligenlevens wordt die eenheid beschreven door de heilige al als baby op vrijdag de borst te laten weigeren. De eenheid van de persoon wordt dan naar voren toe geprojecteerd, wat voor ons eerder afstand schept. Als je je realiseert dat je zelf als baby geen intuïtieve voorkeur had voor vasten op vrijdag, dan lijkt het hele project van heiligheid meteen al onmogelijk voor een gewone mens. Maar als je nadenkt over mensen die je ontmoet hebt of over wie je gelezen hebt, en die een inspiratie voor je geloof en je leven waren, dan herken je in hen een eenheid, een richting van heel hun persoon. Met hun capaciteiten en met hun onvolmaaktheden, met goede daden en misslagen zijn ze op weg. De apostel Petrus is wat dat betreft altijd een bemoedigend voorbeeld. Met al zijn onbegrip, zijn angst, zijn verloochening gaat hij in één richting en keert telkens weer om naar Jezus.
Het pad van heiligheid is niet rechttoe rechtaan. Soms ga je vooruit, soms achteruit. Er zijn kronkels en omwegen. Het is een levenslange reis waarin we proberen te groeien in geloof, hoop en liefde. En voor ieder mens wordt dat een eigen vorm van heiligheid. Als God ons allemaal gelijk had geschapen, zou er misschien maar één type heilige bestaan. Maar als Hij ons allemaal verschillend gewild heeft, dan heeft Hij plezier in een oneindig veelvormige heiligheid. Er moet dan wel een feest als Allerheiligen zijn om Gods creativiteit te vieren. Niet alleen de door de Kerk erkende heiligen zijn heilig. Er zijn veel meer mensen die ons laten zien wat het betekent om christen te zijn, wat het betekent om werkelijk mens te worden, mensen die ons hoop en moed geven op onze eigen weg naar heelheid, naar en met Christus. Vandaag is de dag om dankbaar onze eigen heiligen te gedenken. En om met vertrouwen onze eigen levensweg te overdenken, waarin God zijn woord schrijft in ons hart.
We vieren de gemeenschap der heiligen met alle heiligen rondom ons die een levend evangelie voor ons zijn en ons de hand reiken om met hen mee te dansen en Gods lof te zingen in een veelstemmig harmonieus koor.