4e paaszondag C, 11 mei 2025
Wat betekent het geloof in de verrijzenis van Jezus voor de mensen in zijn tijd?
Rowan Williams hield daar een lezing over in de tijd dat hij aartsbisschop van Canterbury was.[i] Het was de eerste van een tweetal, want daarna vervolgde hij met een lezing over wat de boodschap van de verrijzenis in onze tijd te zeggen heeft. Maar zo strikt gescheiden is dat natuurlijk niet.
Maar goed, wat betekent het geloof in de verrijzenis in het nieuwe testament?
Rowan Williams noemt vier aspecten, te beginnen met één van de eerste christelijke preken in Hand.2, waar Petrus op Pinksteren aan de mensen in Jeruzalem Jezus’ verrijzenis verkondigt. Het eerste wat Petrus doet is de profeet Joël citeren over de laatste dagen. Hij legt uit dat dit is wat er zal gebeuren in de laatste dagen: de Geest van de Heer zal uitgestort worden over de aarde. Als je je afvraagt waarom de apostelen zich zo vreemd gedragen met Pinksteren, dan is dat omdat de laatste dagen aangebroken zijn. Hoe en waarom zijn ze aangebroken? Vanwege het leven, de dood en de opstanding van Jezus. De laatste dagen zijn begonnen, de nieuwe tijd is aangebroken, het koninkrijk is gekomen. De geschiedenis is veranderd en wij bevinden ons in de nieuwe fase, waarin God en de wereld de volledige en definitieve vorm van hun relatie bereikt hebben. Jezus’ opstanding laat zien dat onze uiteindelijke toekomst is aangebroken. Het Hoofd is voorgegaan en nu is voor het lichaam vrij de baan.
De nieuwe tijd is aangebroken – dat is het eerste punt. Daarmee verbonden is het tweede punt, want in die nieuwe fase is Jezus de enige autoriteit. Hij is bevrijd van de dood. Hij leeft, en er is niets nu dat zijn handelen, zijn vrijheid inperkt. … Het is dus niet alleen dat we in de nieuwe tijd gebracht zijn, in de eindfase van de menselijke geschiedenis. Die eindfase wordt gevormd, gestuurd door de vrijheid van Jezus. Zeggen dat Hij is opgestaan is zeggen dat Hij vrij is om te handelen. Waar we nu ook zijn in de menselijke geschiedenis, Jezus is er actief.
Jezus is dus nu degene die in alle tijden en wereldwijd vrij is om te handelen. Maar wie is degene die universeel, eeuwig en zonder begrenzing handelt? Dat is God. In deze nieuwe tijd kun je wat Jezus doet niet los maken van wat God doet. Als Jezus vrij is om te handelen waar Hij maar wil, te zijn waar Hij wil, te zijn met wie Hij maar wil, dan draagt zijn handelen de vrijheid van God zelf in zich, dat vrij zijn van dood en begrenzing, van de neerwaartse spiraal van menselijke zonde en falen. Jezus is vrij om te handelen voor God en in God, en God in Hem.
Niet alleen handelt Hij voor God en in God. In zijn handelen maakt Hij ruimte voor ons. Dat is het derde punt. Jezus staat tussen God en mensen om hen bij elkaar te brengen, om ons te brengen waar Hij is. Hij heeft voor ons ruimte gemaakt om te leven waar Hij leeft, in onze wereld en dichtbij de Vader. We mogen wonen in zijn Naam, in zijn Lichaam. We zijn waar Jezus gebeurt in de wereld en voor God. Hij maakt ruimte voor ons om te leven in Gods aanwezigheid, om te leven voor God en de wereld, om deel van zijn lichaam te zijn.
En tenslotte, het vierde punt, wie God is wordt verbonden met Jezus. God is Degene die Jezus heeft opgewekt uit de dood. De identiteit van God is niet meer los te maken van die van Jezus. God heeft het oordeel van de wereld over Jezus geweigerd en omgekeerd. De politieke en religieuze machten hadden nee gezegd tegen Jezus en Hem uit de weg geruimd. Maar God zegt nee tegen dat nee. Hij geeft Jezus alle macht in hemel en op aarde. Hij is de God die ja zegt tegen Jezus.
Wat betekent het dat we geloven in de verrijzenis van Jezus? Wat mij het meest raakte in deze lezing, is de onbegrensde vrijheid van Jezus om te handelen overal en op ieder moment in onze wereld. Heel vaak lijkt de wereld totaal niet op het Koninkrijk van God, maar de eindfase is begonnen. Jezus heerst en wij mogen wonen in zijn identiteit, in zijn handelen in de wereld en in zijn zijn bij de Vader. We leven in een tussentijd. De nieuwe tijd is begonnen, het beslissende verschil is gemaakt, Gods reddende handelen in de wereld is definitief.
In antwoord op een laatste vraag vertelt Rowan Williams het verhaal van Sue, een vrouw die hij ontmoette in Zuid-Afrika in de dagen van de apartheid en met wie hij tijdens zijn verblijf daar samenwerkte. Hij bewonderde het verzet van haar en anderen tegen het enorme onrecht. Ze werd op een dag opgepakt door de veiligheidsdiensten en ondervraagd. Ze vertelde later dat ze al die tijd alle psalmen en gezangen die ze zich herinnerde in zichzelf reciteerde om geconcentreerd te blijven en niet te antwoorden op de vragen. Eén van de officieren blafte haar toe: ‘Naar wie denk je wel dat je kijkt?’ En – daar wordt de verrijzenis heel reëel – ze keek naar de verrezen Christus. Als Stefanus die de hemel open ziet. Wat het geloof in de verrijzenis zo werkelijk maakt is wat je ziet op het gelaat van mensen, de weerglans van de verrezen Jezus, zijn heerschappij en zijn glorie die wordt uitgedrukt door de moed en de trouw van zijn vrienden.
Mensen als ik kunnen eindeloos praten over de verrijzenis, maar het zijn de belijders, de heiligen en de martelaren die de werkelijkheid ervan tonen.
[i] ‘Risen Indeed’: The Resurrection in the Gospels. 28 februari 2008, The Guildhall, Winchester http://rowanwilliams.archbishopofcanterbury.org/articles.php/1380/risen-indeed-the-resurrection-in-the-gospels.html